اؤزگور قادين

آذربايجان قاديني

فئمينيزمين آناسي : سيمونه دوبووار

+0 به یه ن

 

فئمينيزمين آناسي : سيمونه دوبووار

" قادين دوغولماز، قادين كيمي يئتيشرلر "

اونو بؤيوك عشقي، حيات يولداشي و سيرداشي، فرانسيزلارين تانينميش فيلوسوفو ژان پول سارتردان آيري تصوور ائتمك مومكون دئييل.

او، كيچيك ياشلاريندان قلبينده ياشاتديغي كؤورك و حزين هايقيرتيلاري سارترلا بؤلوشه رك، اؤتن يوزايل ليگه دامغاسيني ووردو و يئني جريانين اساسيني قويدو. بورژوا ديرلريني تنقيد ائدن بو قادين گئنيش كوتله لرين هضم ائده بيلمه ديگي آزاد شخصيت آنلاييشيني اورتايا چيخاردي. " قادين دوغولماز، قادين كيمي يئتيشرلر " سؤزلري ايله دونيايا سس سالدي و قادين آديني سيويل ديرلرين هاميسيندان اوستون توتدو. او، چوخلاري طرفيندن قبول ائديلمه ين كيتابلاري ايله فئمينيزم جرياني نين معمارلاريندان بيري اولدو. بير نسلين بئينينده يئني دونياگؤروشو فورمالاشديران بو قادينين آدي سيمونه دو بووار (Simone de Beauvoir) ايدي.

ائله فيلوسوفلار وار كي، اونلار قيسا زاماندا اؤزلريني فيلوسوف كيمي جمعيتده تانيدا، آنادان فيلوسوف اولاراق دوغولدوقلاريني ثوبوت ائده بيليرلر. ائله فيلوسوفلار دا وار كي، اؤزلريني جمعيته ثوبوت ائتمك اوچون ايللرله تر تؤكمه لي اولورلار. سيمونه دو بووار دا اؤزونو فلسفه عالمينده تدريجن تانيدانلارداندير. او، فلسفي، سياسي و سوسيال مسله لر اوزره رومانلار، مونوقرافييالار يازميشدي. آما داها چوخ " ماندارينلر " آدلي مئتافيزيك ماهيت داشييان روماني ايله تانيندي. او، حياتي بويو قادينلارين اوزرينده كي ظولم و ايستيبدادين آرادان قالديريلماسي اوغروندا موباريزه آپاردي، قادينلاري مودئرن دونيانين مركزينه چكه رك، بشري اينكيشافي اونلارسيز تصوور ائتمه نين مومكون اولماديغيني ثوبوتا يئتيردي و بئله ليكله، بو اينجه و ظريف مخلوقلارين حياتيندا چوخ شئيي دييشديردي. آتاسي اوغلان اوشاغي ايسته ييردي

سيمونه 1908-جي ايلده پاريسده بورژوا عاييله سينده آنادان اولوب. آتاسي وكيل، آناسي ايسه ديندار ائو قاديني ايدي. اونا گؤره ده بوووارلار قيزلاريني اوشاق ياشلاريندان اولدوقجا سرت ديني قايدالار اساسيندا تربييه ائتديلر و اونون خوصوصيله ديني يؤندن تربييه اولونماسي ايله جيدي مشغول اولدولار. آتاسي حيات يولداشي نين اونا اوغلان اوشاغي دوغماسيني چوخ ايسته ييردي. آنجاق هر دفعه ده اونون بو آرزوسونو يئرينه يئتيره بيلميردي. سانكي او، دونيايا يالنيز قيز اوشاقلاري دوغماق اوچون گؤندريلميشدي. بئله بير موحيط، طبيعي كي، آتانين عاييله ده اولان قيز اوشاقلاري ايله موناسيبتينده اؤزونو خوشاگلمز شكيلده بوروزه وئريردي. سيمونه ين 2 باجيسي واردي. آما او، ديندار باجيلاري كيمي دوشونمور و اونلاردان داها فرقلي بير حيات ياشاماق ايستگيني تئز-تئز ديلينه گتيريردي. اونا گؤره ده آتاسي: " سنين حياتا باخيشلارين قيزلارا دئييل، اوغلانلارا خاصدير " ، - دئميشدي. كاتوليكلره مخصوص خوصوصي ديني مكتبده تحصيل آلان سيمونه اوراني بيتيرديكدن سونرا سوربوننا اونيوئرسيتئتينه داخيل اولدو. او، بورادا فلسفه و ادبياتي اؤيرنمه يه باشلادي. 21 ياشيندا اولاركن آرتيق اونيوئرسيتئتده هامي طرفيندن تانينيردي. بئله كي، ايمتاحانلاردا ان يوكسك بال توپلاياراق، ايكينجي اولموشدو. هارا گئديرديسه، منطيقلي دانيشيغي ايله اطرافينداكيلاري اؤزونه مفتون ائديردي. سارترلا تانيشليق حياتيني دييشديرير

اونون حياتيندا ان جيدي دييشيكليك گؤزله نيلمه دن باش وئردي. طالع اونو گله جگين تانينميش سيمالاريندان اولاجاق گنج و ائنئرژيلي ژان پول سارترلا اوز-اوزه گتيردي. بو تانيشليق سيمونه نين حياتيني تاماميله دييشديردي. قئيد ائدك كي، او، ايلك دفعه سارترلا اونيوئرسيتئتده ايمتاحان وئرديگي زامان تانيش اولموشدو. ايمتاحان زاماني كيمين داها يوكسك بال توپلاياجاغينا و بير سؤزله، اونيوئرسيتئت بيرينجيسي نين كيم اولاجاغينا آيدينليق گتيريلمه لي ايدي. ايمتاحان گؤتورن موعليملر سيمونه نين بيليگيني يوكسك قييمتلنديرسه لر ده، بيرينجي يئري سارترا وئرميشديلر. چونكي سارتر سيمونه ايله موقاييسه ده كيشي ايدي و اينجه مخلوقدان فرقلي اولاراق اونون فلسفي ساحه ده ياراديجيليقلا مشغول اولما ايمكانلاري داها گئنيش ايدي. آما اونون سارترلا رقيب كيمي ايلك تانيشليغي حياتيندا اؤزونه مخصوص بير ايز بوراخدي. موعليملري ايله موقاييسه ده گنج ژان سيمونه نين ياراديجي ائنئرژيسيني گؤره و اونو لازيمي ايستيقامته يؤنلده بيلدي. سارتر سيمونه نين يازديغي فلسفي-علمي اثرلري اوخويور و اونا ديرلي مصلحتلر وئريردي. سيمونه يالنيز سارترين بينديگي اثرلريني درج ائديلمك اوچون مطبوع اورقانلارا گؤندريردي. بو دا بوووارين داها دا يئتگين لشمه سينده و فلسفي ساحه ده يئني بير جريانين اساسلاريني قويماسيندا عوضسيز رول اوينادي. عادتن، سيمونه مطبوعاتدا درج ائديلن علمي-فلسفي اثرلرينه كاستور ايمضاسيني قويوردو. اونيوئرسيتئتي بيتيرندن سونرا بير مودت پاريسده، مارسئلده و رواندا درس دئدي. آلمانلارين فرانساني ايشغال ائتمه سي زاماني بئله سيمونه نين حياتيندا هر هانسي بير دييشيكليك اولمادي. چونكي سيياستدن هر واسيطه ايله اوزاقدا دايانماغا چاليشان سيمونه فرانسا موقاويمت حركاتينا قوشولماياراق، ساكيت حيات سورمه يه اوستونلوك وئرميشدي. 1944-جو ايلين سونلاريندا رايمون آرئس و ديگر همفيكيرلري ايله بيرگه " Les Temps Moderens " آدلي آيليق درگيني نشر ائتديرمه يه باشلادي. همين ايلده او، " Pyrrhus et Gineas " آدلي فلسفي-علمي اثريني يازدي. بو اثرده او، اينسانين وار اولماسي و ياراديليشيني، حياتا باخيشلاريني قهرمانلاري نين ديلي ايله موزاكيره حدفينه چئويرميشدي. 1947-جي ايلده ايسه " Pour une Morale de Lambiguite " آدلي فلسفي اثريني يازدي. او، بو اثرينده ياراديليشين ان آسان شكيلده قاورانيلاجاق يولونو تاپميشدي. اثرده وارليق و ياراديليش آنلاييشلاري ساده، هامي نين آنلايا بيله جگي بير شكيلده ايضاح ائديلميشدي. او، عئيني زاماندا، ياراديليش و هئچليك آنلاييشلارينداكي اسكيكليكلرين اولماسيني دا تنقيدي شكيلده وورغولاميشدي. بونون آردينجا " Voman: Myth and Realitu " ( " قادين: افسانه و گئرچكليك " ) آدلي علمي-فلسفي تدقيقات اثريني چاپ ائتديردي. سيمونه بو اثرينده كيشيلرين اؤزلريني قادينلاردان اوستون توتمالاري نين يانليش اولدوغونو، قادينلارين پروبلئملريني آنلاماديقلاريني، تضييق و ظولم يولو ايله اونلاري آشاغي سويييه ده ساخلاديقلاريني آچيق شكيلده تنقيد ائتدي. سيمونه بو اثرينده قادينلارين كيشيلردن گئريده قالماديقلاريني و اونلارلا برابر ياشاما حاقلارينا صاحيب اولدوقلاريني ديله گتيرميش، كيشيلري قادينلارين اطرافيندا دولانان كؤلگه لر آدلانديرميشدي. كيشيلره ساواش اعلان ائتدي

قادين حوقوقلاري اوغروندا آپارديغي موباريزه اونون " Le Deuxieme ******** " ( " ايكينجي جينس " ) آدلي اثريني يازماسي ايله نتيجه لندي. 1949-جو ايلده او، بو اثريني نشر ائتديردي و بونونلا دا فئمينيزمين اساسلاريني قويدو. بو اثرينده او، هم ده وار اولمانين، ياراديليشين اساس پرينسيپلريني وئرير، " قادين دوغولمور، قادين كيمي يئتيشير " دئييردي. سيمونه تاريخ بويو شرقده و غربده حاكيم اولان قادينلارا موناسيبتين يانليش اولدوغونو و اونلارين گويا آنورمال اولمالاري و شئيطانا اويمالاري باره ده اورتايا آتيلان ايديعالاري آلت-اوست ائتدي. فيلوسوف قادينلارا غئيري-صميمي ياناشمانين دوزگون اولماديغيني، اونلارين جمعيتده نورمال حيات يولوندان ساپديريلديغيني و نتيجه ده قابيليت و باجاريقلاريني اورتايا قويا بيلمه ديكلريني منطيقله ايضاح ائديردي . سيمونه يازيردي: " قادينلار دا كيشيلر كيمي سئچمك و سئچيلمك حوقوقونا ماليكديرلر و اونلارلا برابرديرلر. اونلار اينكيشاف ائده و جمعيتين آپاريجي قوووه سينه چئوريله بيلرلر. اونلار سيويل دونيانين پروبلئملري ايله ماراقلانا و بو پروبلئملرين آرادان قالديريلماسينا كيشيلرله برابر اؤز تؤهفه لريني وئره بيلرلر " . بو آرادا آرتيق نه اينكي فرانسادا، هم ده دونيادا قادين حوقوقلاري نين آلوولو موباريزي كيمي تانينماغا باشلايان سيمونه چينه و آمئريكايا سياهت ائتدي. سياحتدن قاييتديقدان سونرا " سياحت قئيدلري " ني يازدي و 1950-60-جي ايللرده بو اثريندن قادين حاقلاري نين مودافيعه سينده اساس سيلاح كيمي ايستيفاده ائتدي. 1970-جي ايلده فرانسادا قادينلارين سربست حوقوقلار الده ائتمه سي اوغروندا گئدن حركاتدا فعال ايشتيراك ائتدي. 1971-جي ايلده بونونلا باغلي " 343-جو مانيفئست " آدلي سندي ايمضالادي. 1981-جي ايلده ايسه " Le Deuxieme ******** " ( " سارترا الويداع " ) آدلي اثريني يازدي و بو اثرينده سارترين عذاب دولو سون ايللريني تصوير ائتدي. كيتابين گيريشينده ايلك دفعه او، سارترين اوخوماديغي بير اثري نشر ائتديرمك مجبوريتينده قالديغيني يازيردي. چونكي ايللر بويو بو ايكي بؤيوك فيلوسوف هر زامان يازديقلاري اثرلري اولجه بير-بيرلرينه اوخويار، سونرا ايسه اونو چاپا گؤندررديلر. اؤلدو، آما شؤهرتي قالدي

1986-جي ايل آپرئل آيي نين 14-ده ستلجمدن وفات ائدن بووواري پاريسده كي مونتپارنئسسئ قبيريستانليغيندا اري ژان سارترين يانيندا دفن ائتديلر. آما فئمينيزمين اساسيني قويان بوووار اصلا اونودولمادي. اونون فلسفي دوشونجه لري بو گون ده فيلوسوفلار اوچون بير مكتب اولاراق قالماقدا داوام ائدير. سيمونه دوبووارين اثرلريندن:

قوناق قيز (1943) باشقالاري نين قاني (1945) كيم اؤله جك (1945) هر ائركك اؤلوملودو (1946) ايكنيجي جينس( 1949) ماندارينلر (1954) بير گنج قيزي آنيلاري (1958) ياشليليق (1960) سس‌سيز بير اؤلوم (1964) حئساب تامام (1972) ويداع تؤره ني (1981) سارترا مكتوبلار (1990) عئشق مكتوبلاري (1998)

كؤچورن : آيدا بيات