اؤزگور قادين

آذربايجان قاديني

آذربايجانين گؤركملي قادين موسيقي خاديم لري

+0 به یه ن

AZƏRBAYCANIN GÖRKƏMLİ QADIN MUSİQİ XADİMLƏRİ

آذربايجانين گؤركملي قادين موسيقي خاديم لري

 

خديجه قاييبووا (24.05.1893 - 27.10.1938) 

   

       ايلك آذربايجانلي پيانوچولاردان بيري. او، تيفليسده  " موقدس نينا "  قيز مكتبينده پيانو اوزره خوصوصي كورس بيتيرميشدير. 1919-جو ايلدن باكيدا ياشاميش خ.قاييبووا 1920-جي ايلده آذربايجان معاريف كوميسسارليغيندا شرق موسيقيسي اوزره موعليم كادرلاري نين حاضيرلانماسي مقصدي ايله  " قيسا مودتلي شرق موسيقيسي كورسلاري " ني تشكيل ائده رك، اونا باشچيليق ائتميش و پيانودان درس دئميشدير. او،  "  آذربايجانلي قادينلار اوچون علاوه  كورسلار "  دا تشكيل ائتميش، پيانودا موغاملارين ايلك ايفاچيسي كيمي ده مشهورلاشميشدير. 

استالين رئپرئسسيياسي ايللرينده ايلك دفعه  1933-جو ايلده شوبهه لي بيلينه رك 3 آي مودتينه حبس ائديلميش خ.قاييبووا 1938-جي ايلده يئنيدن موحاكيمه اولوناراق  " تورك كشفياتي نين جاسوسو "  و  " عكس اينقيلابي فعاليت " له مشغول اولماسي ايتتيهامي ايله يئنيدن حبس ائديلميش و گوللـه لنميشدير. ايتتيهامنامه ده يازيلديغي كيمي، ايراده جه مؤحكم خديجه قاييبووا اؤزونو  " جاسوسلوقدا "  گوناهكار حساب ائتمه ميشدير. او،1954-جو ايلده برائت آلميشدير. 

 

خورشيد قاجار (1894 - 1963) 

   

       موغنني. آذربايجان رئسپوبليكاسي نين امكدار اينجه صنعت خاديمي. آذربايجاندان كناردا ووكال تحصيلي آلميش ايلك آذربايجانلي قادينلاردان بيري اولان خ.قاجار 1915-جي ايلده موسكوا كونسئرواتوريياسيندا اوخوموشدور. او، 1919-1924-جو ايللرده آذربايجان اوپئرا و بالئت تئاتريندا ايشله ميشدير. خ.قاجار صحنه ده او.حاجيبيووون  " او اولماسين، بو اولسون "  موسيقي لي كومئديياسيندا گولناز و م.ماقومايئوين  " شاه ايسماييل "  اوپئراسيندا گولزار اوبرازلاريني ياراتميشدير. او، موسيقي مدنيتي نين اينكيشافيندا فعال ايشتيراك ائتميشدير. 

  1935-جي ايلده اوپئرا تئاتري نين نزدينده ايلك ايلليك كورسلار آچيلميش و خ.قاجار بو كورسون موديري تعيين ائديلميشدير. 

 

شؤوكت محمدووا (18.04.1897 - 08.06.1981)  

   

       ايلك پروفئسسيونال آذربايجان قادين موغننيسي (ليريك كولوراتور سوپرانو). سسري خالق آرتيستي (1938). 1910-جو ايلده تيفليسده موسيقي مكتبيني بيتيرميش، تحصيليني داوام ائتديرمك اوچون ميلانا گئتميش (1911) و اورادا تانينميش موغنني د.آمبروزيودان درس آلميشدير. 20. عصرين 20-جي ايللرينه دك آذربايجانين اوپئرا صحنه سينده قادين پارتييالاريني يا كيشيلر (ميللي اوپئرالاريندا)، يا دا موسلمان اولمايان قادينلار ايفا ائديرديلر. شؤوكت خانيم حياتيني تهلوكه قارشيسينا قوياراق آذربايجان صحنه سينده گئنيش تاماشاچي قارشيسيندا چيخيش ائدن (1914) ايلك موسلمان قادين ايدي. 1923-جو ايلده ش.محمدووانين تشببوثو ايله باكي تئاتر تئخنيكومو آچيلميش و او، 1923-1925-جي ايللرده اونون ديرئكتورو، هم ده نوت نشرياتي نين موديري وظيفه سينده چاليشميشدير. 

  اونون ايفا ائتديگي روزينا ( " سئويليا بربري "  ج.روسسيني)، لاكمئ ( " لاكمئ "  ل.دئليب)، جيلدا ( " ريقولئتتو "  ج.وئردي)، شاه صنم ( " شاه صنم "  ر.قليئر)، نرگيز ( " نرگيز "  م.ماقومايئو)، گولچؤهره ( " آرشين مال آلان "  او.حاجيبيوو) و ديگر پارتييالاري آذربايجانين اوپئرا صنعتي تاريخينده يئني صحيفه لر آچميشدير. 

 

ياور كلنترلي (26.03.1902-05.02.1979) 

   

       خواننده. آذربايجانين امكدار آرتيستي. (1959).   موغام، تصنيف و خالق ماهنيلاري نين ماهير ايفاچيسي. آذربايجان راديوسونونون و آذربايجان دؤولت اوپئرا و بالئت تئاتري نين سوليستي اولموشدور.   لئيلي، لئيلي نين آناسي ( " لئيلي و مجنون " ، او. حاجيبيوو)، اصلي ( " اصلي و كرم " ، او حاجيبيوو)، عرب زنگي ( " شاه ايسماييل " ، م.ماقومايئو) و ديگر پارتييالاري ايفا ائتميشدير. 

 

  خورشيد آغايئوا (20.04.1906 - 03.12.1953) 

   

       ايلك آذربايجانلي موسيقي شوناس قادين. آذربايجان رئسپوبليكاسي نين امكدار اينجه صنعت خاديمي (1943). خ.آغايئوا 1918-1920-جي ايللرده آذربايجان رئسپوبليكاسي پارلامئنتي نين ايلك صدري نين بيرينجي موعاويني اولموش حسن بي آغايئوين قيزيدير. او، 1930-جو ايلده ايسه موسيقيچي موعليملرين موسكوا ايختيصاص ارتيرما اينستيتوتونا اوخوماغا گؤندريلميشدير. خورشيد خانيم موسيقي نظريييه سي و تاريخي اوزره تدريس كيتابلاري نين آذربايجان ديلينه ترجومه سي اوزرينده ايشله ميشدير. 

  او، 1940-جي ايلدن آذربايجان دؤولت كونسئرواتوريياسي نين پرورئكتورو وظيفه سينده چاليشميشدير. خ.آغايئوا  " او.حاجيبيوو "  مونوقرافيياسي نين، آذربايجان موسيقيسينه عاييد مقاله لرين،  " 20. عصرده آذربايجان موسيقي مدنيتي اوجاقلاري "  (اؤلومو ايله علاقه دار تاماملانماميشدير) اثري نين مؤليفيدير. 

 

كؤوكب صفرعلي يئوا(03.01.1907 - 27.06.1985)  

   

       پيانوچو، پئداقوق. آذربايجان رئسپوبليكاسي نين خالق آرتيستي (1972). او، 1932-جي ايلده آذربايجان دؤولت كونسئرواتوريياسيني بيتيرميش، همين تدريس موسسيسي نين پروفئسسورو اولموشدور (1952). 

  موسيقي تحصيلي نين اينكيشافيندا بؤيوك امگي اولان كؤوكب خانيم 1937-جي ايلده كونسئرواتورييانين نزدينده اورتا ايختيصاص موسيقي مكتبيني ياراتميش (اينديكي بولبول آدينا مكتب) و اونون ديرئكتورو اولموشدور.(1937 -1952). 

  كؤوكب صفرعلي يئوا بير سيرا علمي-مئتوديك درسليكلرين، فورتئپيانو اوچون كولليياتين ترتيب چيسي، موسيقي حاقيندا مقاله لرين مؤليفيدير. 

 

حقيقت ريضايئوا (25.05.1907-02.08.1989) 

   

       موغنني (سوپرانو)، پئداقوق. آذربايجانين خالق آرتيستي (1946). آذربايجان صحنه سينده چيخيش ائدن ايلك قادين موغننيلريندندير. 

  1928-1932-جي ايللرده آذربايجان دؤولت كونسئرواتوريياسي نين موغام شؤعبه سيني بيتيرميش، س.قارياغدي اوغلو و س.شوشينسكيدن درس آلميشدير.1927-1952-جي ايللرده اوپئرا و بالئت تئاتري نين سوليستي اولموش، موغام و خالق ماهنيلاري نين ايفاچيسي كيمي گئنيش شؤهرت قازانميشدير.اساس صحنه اوبرازلاري: عرب زنگي ( " شاه ايسماييل " ، م.ماقومايئو)، تئللي ( " آرشين مال آلان " ،او.حاجيبيوو)، شاه صنم ( " عاشيق قريب " ، ز.حاجيبيوو) اولموشدور. 

 

  آغاباجي ريضايئوا (15.12.1912- 04.07.1975) 

   

       بسته كار. آذربايجانين امكدار اينجه صنعت خاديمي (1960). ايلك آذربايجانلي قادين بسته كارلاردان اولموشدور. 

  آذربايجان دؤولت كونسئرواتوريياسيندا او.حاجيبيووون كومپوزيسييا صينيفينده تحصيل آلميشدير. 

  بير چوخ ماهني و رومانسلارين، همچنين  " هؤجت ائلمه "  (1965، اي.قولييئوله بيرگه) موسيقيلي كومئديياسي نين، خالق چالغي آلتلري اوركئستري، سيملي كوارتئت اوچون پيئسلرين، نسيمي نين سؤزلرينه 7 رومانسين و س. اثرلرين مؤليفيدير. 

 

اديله حوسئين زاده (28.04.1916) 

   

       بسته كار. آذربايجان رئسپوبليكاسي نين امكدار اينجه صنعت خاديمي (1982). ا.حوسئين زاده بسته كارليق تحصيلي آلميش ايلك آذربايجانلي قاديندير. 

ا.حوسئين زاده او.حاجيبيووون  " آرشين مال آلان "  اوپئرئتتاسي اساسيندا چكيلميش بديعي فيلمده (1945) آسيا رولونو سسلنديرميشدير. اونون ياراديجيليغي نين اساسيني، ووكال اثرلري نين اوستون اولدوغو كامئرا موسيقيسي تشكيل ائتسه ده، اديله خانيم بير سيرا ايري حجملي اثرلر ده ياراتميشدير. 

  ا.حوسئين زاده ياراديجيليغيندان اوزاقلاشمادان اوزون ايللر بولبول آدينا اورتا ايختيصاص موسيقي مكتبينده قابيليتلي اوشاقلارا كومپوزيسييانين اساسلاريني تدريس ائتميشدير. 

 

مارييا تيتارئنكو (23.3.1917- 26.09.2002) 

   

       اوپئرا موغننيسي. آذربايجان رئسپوبليكاسي نين امكدار آرتيستي (1961). آذربايجان دؤولت كونسئرواتوريياسيندا تحصيل آلديغي ايللرده م.تيتارئنكو اوزئيير حاجيبيووون ديقتيني جلب ائتميش و داهي بسته كار اونا  " كوروغلو "  اوپئراسيندا نيگارين پارتيياسيني ايفا ائتمگي تكليف ائتميشدير. 

  بئله ليكله، او، 1943-جو ايلدن اوپئرا تئاتريندا ايشله مه يه باشلاميش، 1944-جو ايلده كوروغلو پارتيياسي نين بنزرسيز ايفاچيسي بولبوللـه بيرليكده نيگار پارتيياسيني آذربايجان ديلينده ايفا ائتميشدير. م. تيتارئنكونون ياراتديغي 35 صحنه اوبرازيندان 6-ني:  " كوروغلو " ،  " آزاد " ،  " نيظامي " ،  " واقيف " ،  " سئويل "  اوپئرالارينداكي اوبرازلاري و  " آرشين مال-آلان "  اوپئرئتتاسي نين ائكران وئرسيياسيندا واليده وزيرووا ايله بيرليكده ايفا ائتديگي گولچؤهره اوبرازيني (اكتريسا لئيلا بديربيلي) آذربايجان ديلينده سسلنديرميشدير. ائكران اثري نين روس واريانتيندا اوبراز يالنيز تيتارئنكونون ايفاسيندا سسلنميشدير. او،  " فاوست " ،  " بوهئما " ،  " لونانتا " ،  " يئوگئني اونئگين " ،  " قار قيز " ،  " ماسكاراد "  و س. اوپئرالاردا آپاريجي پارتييالاري ايفا ائتميشدير. 

 

  گولخار حسنووا (10.12.1918) 

   

       اوپئرا موغننيسي (سوپرانو). آذربايجان رئسپوبليكاسي نين خالق آرتيستي (1982). گ.حسنووا صحنه فعاليتينه آذربايجان گنج تاماشاچيلار تئاتريندا باشلاميشدير (1936 -1942). مئلوديك سسه ماليك ايستعدادلي آكتريسانين سونراكي طالعيي آذربايجان دؤولت اوپئرا و بالئت تئاتري نين صحنه سي ايله باغلي اولموشدور. او، بورادا پارلاق، كولوريتلي قادين اوبرازلاري ياراتميشدير. 

  اونون ايفاسيندا اصلي، خواننده قيز ( " اصلي و كرم " ،  " كوروغلو " ، او.حاجيبيوو)، شاه صنم ( " آشيق قريب "  ز.حاجيبيوو)، طراوت خانيم ( " باهادير و سونا " ، س.علسگروو)، آننا ( " گلين قاياسي " ، ش.آخوندووا) و ديگر پارتييالار بؤيوك پروفئسسيونالليغي، اؤزونه مخصوصلوغو ايله سئچيلير. اونون ياراديجيليغي نين زيروه سي موسلوم ماقومايئوين  " شاه ايسماييل "  اوپئراسيندا ياراتديغي گوجلو، جسارتلي عرب زنگي و او.حاجيبيووون  " لئيلي و مجنون "  اوپئراسيندا لئيلي، لئيلي نين آناسي پارتييالاريدير. صحنه فعاليتيني بيتيرن گ.حسنووا ميللي موغام اوپئراسيندا گنج خواننده لره ايفاچيليق صنعتي نين سيرلريني اؤيره دير. گ.حسنووا آذربايجان رئسپوبليكاسي نين  " شؤهرت اوردئني "  ايله تلطيف ائديلميشدير. 

 

  ليودميلا كاراقيچئوا-برئتانيتسكايا (19.08.1920) 

   

       موسيقي شوناس، پئداقوق، آذربايجان رئسپوبليكاسي نين امكدار اينجه صنعت خاديمي (1972)، صنعت شوناسليق ناميزه دي (1962). ل.كاراقيچئوا آذربايجان موسيقي شوناسليغين آپاريجي سيمالاريندان بيريدير. بؤيوك ياراديجيليق قابيليتينه و دياپازونونا ماليك اولان موسيقي شوناس عاليمين علمي فعاليتي نين اساس مؤوضوسو قارا قارايئوين ياراديجيليغيدير.  " قارا قارايئو " ،  " قارايئوين بالئتلري " ،  " قارايئوين  " ايلديريملي يوللارلا "  بالئتينده آفريكانين موسيقي فولكلورو " ،  " دون كيخوت "  سيمفونيك قراوورو و قارايئوين ديگر اثرلري حاقيندا ايشلري ديقته لاييقدير. 

  اونون بسته كار و ديريژور نييازي حاقيندا مونوقرافيياسي، آذربايجان موسيقيسينه عاييد موختليف مؤوضولاردا مقاله لري ده نشر اولونموشدور. او، موسكوايا كؤچدويو مودته قدر (1988) كونسئرواتورييادا ايشله ميشدير. 

 

  عاديله محمدووا (22.08.1921)

 

          آ.محمدووا گؤركملي موسيقيچي عاليم، پئداقوق، ايجتيماعي خاديم، سسري خالق آرتيستي، سسري دؤولت موكافاتي لاورئاتي بولبولون ياراديجيليغي نين تدقيقاتچيسيدير. عاديله خانيم 40 ايلدن آرتيقدير كي، بولبولون ايرثي نين فداكار قورويوجوسو و فعال تبليغچيسيدير. اونون سعيي ايله باكي و شوشا شهرينده بولبولون خاطيره ائو-موزه لري ياراديلميشدير. تسسوفلر اولسون كي، شوشا شهري 1992-جي ايلده ائرمنيستانين سيلاهلي قوووه لري طرفيندن ايشغال اولوندوقدان سونرا، بولبولون خاطيره ائو-موزه سي وحشيجه سينه داغيديلميشدير. 

  او، بولبولون حيات و ياراديجيليغي حاقيندا كيتاب و مقاله لرين مؤليفيدير. عاديله خانيمين امگي يوكسك قييمتلنديريلميش و او، 2002-جي ايلدن پرئزيدئنت تقاودونه لاييق گؤرولموشدور. 

 

  شؤوكت علي اكبر اووا (20.10.1922 - 07.02.1993) 

   

       موغنني. آذربايجانين خالق آرتيستي (1959). آ.زئيناللي آدينا باكي موسيقي مكتبينده ه.سارابسكي نين صينفيني بيتيرميشدير. 

  1938-1945-جي ايللرده آذربايجان دؤولت ماهني و رقص آنسامبليندا ايشله ميش، 1945-جي ايلدن م.ماقومايئو آدينا آذربايجان دؤولت فيلارمونيياسي نين سوليستي اولموشدور. 

  رئپئتواريندا موغاملار ( " سئگاه " ،  " قاتار " ،  " شاهناز "  و س.) و خالق ماهنيلاري اوستونلوك تشكيل ائديردي. 

 

  توكزبان ايسماييلووا (21.12.1923) 

   

       موغنني. آذربايجان رئسپوبليكاسي نين خالق آرتيستي (1993). توكزبان خانيم 1940-جي ايلده آ.زئيناللي آدينا باكي موسيقي تئخنيكومونو، گؤركملي موغنني ه.سارابسكي نين صينفيني بيتيرميشدير. او، ايكينجي دونيا موحاريبه سي ايللرينده تشويقات بريقاداسي نين تركيبينده جبهه ده كونسئرتلر وئرميشدير.ت.ايسماييلووا آذربايجان دؤولت فيلارمونيياسي نين و آذربايجان راديوسو خورونون سوليستي اولموشدور. 

  اونون رئپئرتواريندا آذربايجان بسته كارلاري نين اثرلري و خالق ماهنيلاري ( " كوردون گؤزه لي " ،  " قاراگؤز "  و س.) خوصوصي يئر توتموش، موغاملاري ( " قاتار " ،  " حئيراتي " ،  " شاهناز " ،  " سئگاه " ) مهارتله ايفا ائتميشدير. توكزبان خانيم اوزون صحنه فعاليتيني بؤيوك محبتله سئوديگي، عادتن، اونو تاردا موشاييعت ائدن رئسپوبليكانين خالق آرتيستي حبيب بايرامووون اؤلوموندن سونرا دايانديرميشدير. او، 1985-جي ايلدن اينجه صنعت گيمنازيياسيندا موغام درسي دئيير. ت.ايسماييلووا 1998-جي ايلده آذربايجان رئسپوبليكاسي نين  " شؤهرت اوردئني "  ايله تلطيف ائديلميشدير. 

 

  شفيقه آخوندووا (21.01.1924) 

   

       بسته كار. آذربايجان رئسپوبليكاسي نين خالق آرتيستي (1998). شفيقه خانيم 1943-44-جو ايللرده آ.زئيناللي آدينا باكي موسيقي مكتبينده اوخوياركن او.حاجيبيوودان درس آلميش و 1956-جي ايلده آذربايجان دؤولت كونسئرواتوريياسيني بيتيرميشدير. او، 1972-جي ايلده  "گلين قاياسي "  اوپئراسيني يازماقلا شرقين ايلك اوپئرا يازان قادين بسته كاري اولموشدور. 

  شفيقه خانيم گؤزل ماهنيلارين ( " لئيلا " ،  " بختييار ائللر "  و س.)،  " ائو بيزيم، سيرر بيزيم "  اوپئرئتتاسي نين (1965).، سيملي كوارتئت اوچون پيئسلرين، دراماتيك تئاتر ( " آيدين " ،  "الويداع هينديستان! " ،  " نه اوچون ياشاييرسان؟ "  و س.) و اوشاق تاماشالارينا موسيقي نين ( " تلخگين ناغيلي " ،  " دووشانين آد گونو "  و س.) مؤليفيدير. اونون آذربايجان شاعيرلري نين شعرلرينه بسته له ديگي گؤزل ليريك ماهنيلاري و رومانسلاري خالق آراسيندا چوخ پوپولياردير. شفيقه خانيم بو گون ده گنجليك عشقي ايله گؤزل موسيقيلر بسته له يير و اثرلر يارادير. 

 

  فاطما مئهرعلي يئوا (04.06.1926 - 04.01.2000) 

   

       موغنني (ليريك سوپرانو). آذربايجانين امكدار آرتيستي (1960). ياراديجيليق فعاليتينه  "سازچي قيزلار "  آنسامبليندا (1940) باشلاميش، سونرالار آنسامبلين سوليستي اولموشدور. 

  او.حاجيبيووون  " شفقت باجيسي "  ماهنيسي نين ايفاسي اونا اوغور قازانديرميشدير. بؤيوك وطن موحاريبه سي ايللرينده ايفا ائتديگي ماهنيلار آذربايجان ميللي راديوسونون قيزيل فوندونا داخيلدير. 

   " آرشين مال آلان "  فيلمينده (1945) تئللي رولونو ايفا ائتميشدير. بير چوخ آذربايجان موغاملاريني مهارتله اوخوموش،  " كسمه شيكسته " نين عوضسيز ايفاچيسي اولموشدور. 

كؤچورن : آيدا بيات


آچار سؤزلر : موسیقی, قادین, آذربایجان,